Gewasbescherming in bio groenten

 

Op deze pagina brengen we heel wat nuttige informatie en handige links samen over de beheersing van plagen en ziekten in de biologische groenteteelt.

Overzicht
Klik in de inhoudstafel op een titel om rechtstreeks naar het desbetreffende onderdeel te navigeren.

 

In de biologische teelt komen preventieve maatregelen op de eerste plaats. Een gezonde bodem, een ruime vruchtwisseling, het gebruik van gezond uitgangsmateriaal en een goede bedrijfshygiëne liggen aan de basis van een weerbaar bedrijfssysteem waarin ziekten en plagen minder gemakkelijk doorbreken. Extra teelttechnische maatregelen kunnen bepaalde ziekten en plagen helpen voorkomen: het gebruik van resistente rassen en het stimuleren van natuurlijk aanwezige vijanden. Voor het beheersen van plagen en ziekten begint alles natuurlijk bij het monitoren en herkennen ervan.

 

Waarschuwingsberichten

Om plagen te beheersen op je bedrijf, moet je als teler weten welke plaagsoorten voorkomen en hoe ze ontwikkelen doorheen het jaar. Verder heb je kennis nodig over de mogelijke beheersingsmaatregelen en wanneer je deze best toepast. Hiermee helpen de waarschuwingsberichten.

Inagro, Proefstation voor de Groenteteelt en Viaverda monitoren plagen op biologische groentepercelen in openlucht en in tunnel. De berichten die ze op basis daarvan opmaken, worden gedurende het seizoen tweewekelijks uitgestuurd via mail. 

=> Je kan gratis inschrijven voor de waarschuwingsberichten via deze link.

Voor waarschuwingsberichten met betrekking tot de biologische aardappelteelt moet je lid zijn bij Viaverda. Hier kan je lidmaatschap aanvragen.

 

Hulpmiddelen voor telers om zelf plagen te monitoren

Plaagkalender

Deze plaagkalender biedt een overzicht van de meest voorkomende plagen en de momenten waarop ze actief zijn of net minder voorkomen in de openlucht groenteteelt.

=> Je kan de kalender hier downloaden!
 

Digitale herkenningsfiches

De digitale herkenningsfiches voor plagen in openlucht groenten bevatten info, fotoreeksen en video’s.
De fiches zijn gemaakt met Microsoft Sway en zijn gemakkelijk via de smartphone te raadplegen.

Specifiek voor de glastuinbouw hebben Viaverda en Proefstation voor de Groenteteelt in het verleden volgende posters ontwikkeld voor het herkennen van plagen in de serre:

Raadpleeg ook de brochure 'Monitoring van plagen en nuttigen in de glastuinbouw – Weet wat er leeft in je teelt'.
Ze bevat informatie over de herkenning van de belangrijkste plagen en nuttigen in de serre en legt uit op welke wijze en met welke hulpmiddelen deze insecten en mijten herkend en opgespoord kunnen worden. Daarnaast wordt het belang van schadedrempels verklaard en wordt getoond hoe de monitoringsresultaten als leidraad kunnen dienen voor een goede gewasbescherming.

 

Geraak je er ondanks deze tools zelf niet aan uit? Dan kan je beroep doen op een labo zoals de dienst Plantendiagnostiek van Inagro. Bij hen kan je een een staal binnenbrengen en zij detecteren de plantenziekten en -plagen voor jou.

 

Functionele agro-biodiversiteit

Functionele agro-biodiversiteit (ook wel FAB) is de biodiversiteit die nuttig is voor de landbouw. Denk aan bestuivers en bodemleven, maar ook natuurlijke vijanden. We willen deze biodiversiteit dus gericht stimuleren om ecosysteemdiensten te leveren zoals bestuiving, bodem- en waterkwaliteit en plaag- en ziektebestrijding. Dit doen we door vegetatie aan te leggen of te behouden die kan dienen als voedsel, beschutting, overwinterings- of nestplaats, of die een geschikt microklimaat biedt voor deze organismen.

Voor de natuurlijke vijanden willen we een geschikte habitat creëren voor een continue populatie in ons teeltsysteem: de nuttige insecten aantrekken in de lente, ze behouden in de zomer en ze laten overwinteren. Denk aan bloemenranden en houtkanten, maar ook mengteelten.

Recent onderzoek over FAB voor tunnel- en koude kas teelten vind je hier:

Bankerplanten

Bankerplanten zijn (bloeiende) planten die een voedingsbron vormen voor de natuurlijke vijanden van plagen. Ze bieden alternatieve prooien aan, zoals onschadelijke soorten bladluizen, maar ook nectar en pollen. Op die manier kan je de nuttigen op jouw bedrijf ondersteunen en stimuleren, zodat ze zich beter kunnen handhaven/vestigen en paraat staan om de plagen te beheersen.

Belangrijke aandachtspunten als je met bankerplanten aan de slag gaat:

  • Kies soorten doelgericht: specifieke bankerplanten trekken specifieke nuttigen aan.
  • Continue bloeiboog: combineer bloeitijden om zo jaarrond bloemen en dus voedsel aan te bieden.
  • Besteed nodige zorg en aandacht aan opkweek, geschikt zaai- of planttijdstip, geschikte locatie, zaai- of plantvoorbereiding en onkruidbeheersing.
  • Denk na over positionering: het is niet nodig om de bankerplanten heel sterk in het gewas te integreren, plaats deze beter op bv. niet-productieve locaties zo dicht mogelijk naast het veld. Bij grotere velden gebeurt dit het best niet geconcentreerd maar op verschillende locaties.
  • Volg op: check regelmatig het effect van bankerplanten: monitor de aanwezigheid van plagen én natuurlijke vijanden. Om de nuttigen en plagen te leren herkennen kan je gebruikmaken van de tools bovenaan deze pagina vermeld.

Voor de bio koolteelt werd een bankerplanten systeem uitgewerkt. Je leest er alles over hier.

Commerciële biologische bestrijders/controle-organismen

Onder biologische controle-organismen (BCO) vallen alle organismen die een onderdrukkende invloed kunnen hebben op ziekten en plagen van het doelgewas. Dit kunnen schimmels, nematoden, bacteriën, insecten… zijn. Tegenwoordig worden al heel wat van die BCO’s op commerciële schaal gekweekt en verkocht. Voornamelijk in kasteelten wordt momenteel al volop gebruik gemaakt van biologische bestrijders om bepaalde plagen onder controle te houden. Maar ook voor de openlucht groenteteelt word het potentieel van deze uit te zetten nuttigen onderzocht, vooral dan binnen een bredere IPM strategie, in combinatie met goede preventie en andere fysische of biologische bestrijdingsmethoden.

Voor meer informatie kan je terecht bij de commerciële bedrijven die deze bestrijders aanbieden, zoals Koppert en Biobest.

Relevante projecten openlucht groenten:

Relevante projecten beschutte teelten:

 

Rassenkeuze

Inzetten op preventie is cruciaal in de biologische groenteteelt. Daarom kies je best voor rassen die tolerant zijn tegen plagen en ziekten.

De proefcentra voeren jaarlijks rassenproeven uit. De verslagen vind je op de websites van de proefcentra, maar ze verschijnen ook vaak op BIOpraktijk. Gebruik onze zoekfunctie.

Van Inagro vind je de bio rassenproeven van de laatste jaren terug op de pagina Rassenkeuze bij biologische groenten in openlucht.

Op de website van het Proefstation voor de Groenteteelt zijn de rassenproeven terug te vinden op de pagina met Onderzoeksresultaten. Als je ‘BIO’ aanvinkt bij Thema’s, dan krijg je alle resultaten relevant voor bio. Je kan ook ‘Rassen’ aanvinken voor alle rassenproeven (bio en gangbaar). De meeste verslagen van rassenproeven zijn echter enkel voor leden van het proefcentrum beschikbaar.

Op onze website zijn er enkele vrij beschikbare verslagen te vinden:

Voor tunnel en kasteelten is niet alleen de keuze van het ras belangrijk, maar ook enten kan helpen bij het vermijden van (bodem)ziekten. Onderstammen zorgen vaak voor een hogere ziekteresistentie.

Daar doet Viaverda onder andere heel wat onderzoek naar:

 

Voor aardappelen worden er jaarlijks robuuste rassenlijsten gepubliceerd: Robuuste aardappelen | Bioforum. 
Lijst robuuste aardappelrassen 2025

 

Gebruikswijzer afdekmaterialen

Netten en klimaatdoeken zijn niet meer weg te denken in de groenteteelt. Ze helpen onze gewassen te beschermen tegen bepaalde plagen, maar ook tegen klimaatomstandigheden zoals vorst.

=> een leidraad voor het gebruik vind je in de Gebruikswijzer voor afdekmaterialen in de groenteteelt

Neem zeker ook een kijkje op de website van het Proefstation voor de Groenteteelt of de website van Inagro voor meer info over afdekmaterialen.

 

Gewasbeschermingsapp

De gewasbeschermingsapp van Inagro is een handige tool om snel en gemakkelijk informatie op te zoeken over ziekten, plagen en onkruiden in meer dan 80 teelten.

=> Klik hier om de app te openen.

GB app Inagro

De app heeft ook voor biologische telers heel wat functionaliteiten. Voor heel wat teelt-vijandcombinaties zijn schadebeelden beschikbaar in de applicatie. Die bevatten naast foto’s ook beschrijvingen van de symptomen van de vijand. Vaak worden ook de levenscyclus en een aantal mogelijke preventieve maatregelen opgesomd. De schadebeelden vormen de basis voor een goede gewasbescherming. De kennis van de levenscyclus leert je wanneer gewassen extra vatbaar zijn voor een vijand. Vaak kan je zo preventief al gepaste acties ondernemen.

Voor biologische telers is het niet altijd eenvoudig om te weten of een beschikbaar gewasbeschermingsmiddel toegelaten is in de biologische teelt. De gewasbeschermingsapplicatie biedt hiervoor een oplossing. Via een eenvoudige filterfunctie kan je specifiek zoeken naar middelen toegestaan in de biologische teelt.

Inagro’s gewasbeschermingsapp is gratis toegankelijk met een Inagro-ledenprofiel en kan gebruikt worden op smartphone, PC of laptop.

 

Gewasbeschermingsmiddelen

Op Fytoweb kan je nagaan of je een middel mag gebruiken voor een bepaalde vijand-gewascombinatie via 'Toelatingen raadplegen'. Of een erkend product ook toegelaten is in de biologische teelt, hangt af van de werkzame stof die het bevat. Hiervoor gebruik je in de applicatie van Fytoweb de zoekfilter 'Producteigenschap' waarmee je kan kiezen om enkel de zoekresultaten weer te geven die zijn 'toegelaten in de biologische landbouw'.

Fytolicentie

Om gewasbeschermingsmiddelen te mogen gebruiken, moet je als professionele teler in het bezit zijn van een fytolicentie. Heb je dit niet, dan kan je ook geen gewasbeschermingsmiddelen aankopen in de professionele handel.

Alle informatie over de fytolicentie is beschikbaar via www.fytolicentie.be.
Heb je nog geen fytolicentie op zak, informeer je dan via deze site hoe je een licentie kan aanvragen. Als teler heb je voldoende met een fytolicentie P2 (‘Professioneel gebruik’). Landwijzer biedt in samenwerking met praktijkcentra de fyto-opleiding P2 aan vanuit visie van de biologische landbouw. Meer info via deze link.

Heb je een fytolicentie, controleer dan de geldigheidsduur van jouw licentie! Om ze te kunnen verlengen, moet je eerst een aantal vormingsactiviteiten bijwonen. Deze aanvullende opleidingen worden o.a. verzorgd door de proefcentra. Of een bepaalde activiteit hiervoor in aanmerking komt, vermelden ze in de uitnodiging. Houd ook de BIOpraktijk agenda in de gaten voor dergelijke activiteiten.

 

Relevante recente projecten

Naar een weerbaarder bio komkommergewas via bladtoepassingen

Systeemgerichte aanpak van aardvlooien

W&W Biogroenten openlucht en tunnel

Selderplagen: beheersing van blindwantsen en selderijvlieg in groene selder

W&W Biogroenten

Natuurlijke vijanden stimuleren: een bankerplant systeem voor de (bio)koolteelt

SUSCABFLY – Duurzame beheersing van de koolvlieg

Geïntegreerde beheersing van bladluizen (Brevicoryne brassicae, Myzus persicae) en koolwittevlieg (Aleyrodes proletella) in koolgewassen

Duurzame alternatieven voor chemische bodemontsmetting

Gebruikswijzer voor afdekmaterialen in de groenteteelt

Aardvlooien uitgevlooid