Wat als biodiversiteit, duurzaamheid en opbrengst hand in hand konden gaan? Dat is het ideaalbeeld van strokenteelt. Tijdens een studiereis in het kader van het VLAIO Leg-O project ging een groep landbouwers naar Nederland om het potentieel van strokenteelt van dichtbij te bekijken. Bezoekplaatsen waren Ekoboerderij De Lingehof en het proefplatform strokenteelt van Wageningen Universiteit. 

Wat is strokenteelt alweer?

Bij strokenteelt worden verschillende gewassen in afzonderlijke stroken naast elkaar geteeld. De strookbreedtes variëren tussen 3 en 30 meter. Deze teeltvorm is een alternatief voor de klassieke landbouwsystemen waarbij doorgaans één gewas over een grote oppervlakte wordt verbouwd.

De Lingehof: pionier in biodiversiteit en ketensamenwerking

De Lingehof is geen klassieke boerderij. Met een indrukwekkende gewasdiversiteit – van aardappelen tot quinoa en lupine – en innovatieve praktijken zoals compostthee en fermentatie van onkruiden, is dit een plek waar geëxperimenteerd wordt met duurzame landbouwvormen.

Een van de meest opvallende initiatieven is "Lekker Lupine", een samenwerking met andere telers en ketenpartners om een lokale lupine-economie op te zetten. Geen gegarandeerde prijzen, maar een gedeeld risico en gezamenlijke opbrengst. Ook werd een verwerkingslijn en inspiratielokaal gebouwd om consumenten en afnemers warm te maken voor het lupineverhaal.

De boerderij beheert ook een BAM-akker, een strokenteeltsysteem gericht op biodiversiteit, met hoge premies maar ook veel beperkingen. “Zonder premie zouden we dit niet doen,” klinkt het eerlijk. De balans tussen ecologie en rendabiliteit is fragiel. Strokenteelt zorgt voor meer vogels en insecten, maar ook voor slakken, een soms lagere opbrengst en complexe administratie op het bedrijf van André Jurrius.

Cropmix (WUR): wetenschap achter de strokenteelt

In Wageningen onderzoekt een team wetenschappers onder leiding van prof. Dirk van Apeldoorn en prof. Eric Poelman strokenteelt al meer dan 10 jaar en dit in 6 verschillende gewasgroepen. Het project Cropmix volgt 25 landbouwers die vrijwillig strokenteelt toepassen op hun bedrijf, allen vanuit een intrinsieke motivatie voor verandering.

De eerste inzichten zijn genuanceerd:

• Ziekteonderdrukking werkt beter in smalle stroken.
• Biodiversiteit stijgt, vooral in gangbare landbouwsystemen.
• Opbrengst is wisselend, maar gemiddeld stabieler.
• Praktische uitdagingen zijn reëel: irrigatie, schoffelen, afstemming van gewas- en raskeuze, enz.

Het systeem blijkt sterk contextafhankelijk. Geen enkel gewas of combinatie werkt overal. Sommige boeren rapporteren hogere aardappelopbrengsten, anderen verliezen gewassen aan slakken of muizen.

Recent berichtte het Cropmix project over een interessant resultaat uit hun project. Hier kan je het wetenschappelijke artikel lezen. Er werd ondervonden dat strokenteelt in biologische teelt niet alleen tot een kleine winst in opbrengst kan leiden, maar ze zien ook dat insecten het in de bio strokenteelt beter doen. Met name ging het in dit onderzoek over loopkevers, belangrijke natuurlijke vijanden van plaaginsecten en ze eten ook onkruidzaden. Het is dus een mooie winst voor algemene biodiversiteit die gehaald wordt zonder opbrengst in te leveren.

Wat betekent dit voor de toekomst?

Strokenteelt is geen ‘silver bullet’, maar biedt wel kansen:

• Voor meer biodiversiteit
• Voor stabiliteit in opbrengst en risicospreiding
• Voor betere afstemming tussen landbouw en natuur

Tegelijk stelt het systeem vragen:

• Hoe gaan we om met de hogere werklast?
• Kan strokenteelt economisch rendabel worden zonder subsidies?
• Hoe schaalbaar is dit voor productiebedrijven?

Voorlopig blijft strokenteelt iets voor pioniers: landbouwers die durven experimenteren en waarde hechten aan meer dan alleen tonnage. Maar hun inzichten vormen wel de blauwdruk voor een landbouw die evenwichtig zoekt naar productie, ecologie en maatschappelijke waarde.