Al vele jaren is er onderzoek lopende omtrent plantsapanalyses, en dit bij meerdere instellingen. Er werden in het verleden verschillende teelten en verschillende technieken onder de loep genomen. Sommige praktijkbedrijven laten plantsapanalyses uitvoeren, andere geloven er niet in. Maar wat is nu de waarde van plantsapmetingen en hoe vertaal je de resultaten naar de praktijk?

Het PCG voert sinds 2011 een bemestingsproef uit in twee biologische afdelingen, waarbij ook de waarde van plantsapmetingen wordt nagegaan. De biologische kastelers stelden zich de vraag of de bemesting op die manier nauwkeuriger kan worden afgestemd op de behoefte van het gewas. Niet alleen binnen de bemestingsproef werden analyses uitgevoerd. Sporadisch werd de techniek eveneens getest binnen andere proefopstellingen. Bij een gebreksverschijnsel, waarbij het beeld niet meteen kon worden gelinkt aan een bepaald element, werden eveneens stalen genomen.

Staalname

Al gauw werd duidelijk dat de staalname van cruciaal belang is. Staalnames moeten steeds ’s morgens vroeg gebeuren, wanneer de plant zich ‘in rust’ bevindt, met zo weinig mogelijk beïnvloedende factoren zoals bijvoorbeeld straling. De staalnames worden ook best altijd door dezelfde persoon uitgevoerd, op die manier wordt ook daar zo weinig mogelijk variatie gecreëerd. Er worden meestal stalen genomen op twee plaatsen van de plant, namelijk het jongste volgroeide en het oudste vitale blad. Tijdens de staalname is het belangrijk dat de bladsteel zo snel mogelijk wordt verwijderd van de bladschijf. Gebeurt dat niet, dan is er nog transport van assimilaten tussen deze twee delen, terwijl slechts één van de twee gebruikt wordt voor analyse.

Foto: Er wordt meestal een staal genomen op twee plaatsen van de plant: het jongste volgroeide blad en het oudste vitale blad.

Sneltestmeting

Op het PCG worden voor de sneltestmeting verschillende bladsteeltjes van één object als mengstaal geanalyseerd. Deze worden alle in kleine stukjes gesneden en in spuitjes gestoken. Nadien worden ze diepgevroren. Afhankelijk van hoe dringend de analyse is, worden ze nadien uit de diepvries gehaald en ontdooid. Op die manier zijn ze klaar voor analyse. Door het proces van diepvriezen komt het sap makkelijker vrij uit de plant. Voor sommige teelten is dit een evidentie (bv. komkommer), voor andere helemaal niet (bv. aardbeien en bladsteeltjes van pitfruit). 

Ook kunnen de bladsapanalyses op die manier makkelijker gepland worden. Het is belangrijk dat deze vlak na het ontdooien geanalyseerd worden, want de samenstelling wijzigt als ze te lang ontdooid blijven liggen. Op PCG werd standaard een periode van twee uur ontdooien voorzien vooraleer de analyse van start ging. Het analyseren zelf is vrij eenvoudig. Voor elk van de belangrijkste elementen is een apart toestelletje voorhanden. Binnen het labo van het PCG werden veelvuldig stikstof- en kaliumanalyses uitgevoerd. Voor het geval een bredere meting gewenst is, zijn er bladsapkoffers voorhanden.

Positief aan deze analysemethode is dat ze vrij eenvoudig uit te voeren is. In principe kan je de metertjes zelf aankopen en de analyses ook zelf uitvoeren. Door het invriezen kan je de analyses plannen wanneer je er tijd voor hebt. De analysetechniek is globaal gezien vrij goedkoop. Anderzijds is het analyseren vrij tijdrovend. Je moet voldoende kalibreren om voldoende accurate resultaten te hebben. Indien je de stalen door een externe organisatie laat analyseren moet je ze transporteren, en dat is iets minder evident. De stalen moeten immers diepgevroren vervoerd worden. Een minder positief aspect is dat de stalen vrij gevoelig zijn aan omgevingsparameters, wat bij bodemanalyses toch iets minder speelt.

 

 

Foto: Sneltestmeter nitraat en kalium

NovaCropControl

Het Nederlandse bedrijf NovaCropControl heeft zich gespecialiseerd in het uitvoeren bladsapanalyses. Het bedrijf spitst zich toe op het analyseren van de bladschijf. Voor deze analysemethode moet men een mengstaal van verschillende bladschijven opvouwen en in een plastic zakje steken. Dit zakje wordt vervolgens zo luchtledig mogelijk afgesloten en met de nodige informatie met de post verstuurd naar het laboratorium. Bij deze analyse wordt een hele range aan elementen geanalyseerd. Het analyserapport toont aan de hand van balkjes of er al dan niet een tekort of een overmaat is per element. Via de online-tool ‘Bemesting online’ kan je op een grafiek de verschillende analyseresultaten weergegeven in de tijd zien.

Ook dit systeem is relatief eenvoudig. Je hebt er zelf weinig zorgen aan. De analyses zijn zeker betaalbaar, maar voor Vlaamse telers hangt er wel telkens een buitenlandse verzending aan vast daar het een Nederlands bedrijf is. Het resultaat is na een kleine week beschikbaar. Ook bij deze analysemethode speelt hetzelfde minder positieve aspect: de stalen zijn vrij gevoelig voor beïnvloeding tijdens het transport. Wanneer het staal te lang onderweg is, ziet men afwijkende resultaten.

 

 

Foto: Analyserapport van NovaCropControl

Resultaten interpreteren

De resultaten zijn vrij moeilijk te interpreteren. Enerzijds is dit te wijten aan de vele, mogelijks beïnvloedende parameters zoals staalname, omgevingsfactoren en transporttijd. Binnen in de plant is er ook een grote interactie tussen de verschillende elementen, waardoor het mineralenwiel heel indachtig moet worden gehouden bij het interpreteren van de resultaten. Een tekort van een bepaald element kan soms te wijten zijn aan een overmaat aan een ander element dat hiermee in competitie gaat. Tevens zijn de optimale waarden nog helemaal niet van elke teelt beschikbaar en daarbij komend afhankelijk van teeltmethode (gangbaar of bio), type teelt, gewas, ras, seizoen … 

Er zijn dus heel wat waarden nodig om een degelijke database te kunnen opbouwen. Pas wanneer het verloop in de tijd gekend is, kan men bij een afwijking snel ingrijpen.

 

Kansen voor bladsap

Om deze analyses echt te gaan hanteren als bemestingstool, moet er eerst een uitgebreide database worden opgebouwd over de verschillende seizoenen heen. Het PCG heeft ondertussen al 3 jaar ervaring. Maar, doordat er een rotatie werd aangehouden in de biologische teelt, zijn de resultaten telkens van een ander gewas.

 

Bladsapanalyses kunnen echter wel een indicatie geven of men al geruime tijd aan het over- of onderbemesten is. Wanneer de waarden consequent een stuk boven de maximale of onder de minimale streefwaarde zitten, wordt dit al gauw duidelijk. Ook aan de hand van sapanalyses van de vruchten kan dit vrij eenvoudig worden achterhaald. Een tweede toepassing waarbij in dit geval de bladsapanalyses van NovaCropControl waardevol bleken op het PCG is in geval van een elemententekort met een atypisch beeld dat niet direct thuis kan worden gebracht. In dergelijk geval kunnen de analyseresultaten van een gezond blad, en een blad met nutriëntentekort van dezelfde leeftijd worden vergeleken, rekening houdende met het mineralenwiel.