Tijdens de netwerkdag ‘techniek in de bio tuinbouw’ op 9 september was er bijzonder veel aandacht voor de gedemonstreerde handzaaimachines. In een met linten afgebakend teeltbed op het demonstratieveld werden alle handzaaimachines ook aan een zaaiproef onderworpen. Zeven handzaaimachines en één versie met motorcultor zaaiden er een veldje spinazie in.

Opzet demoproef
De zaai op 9 september gebeurde in goede omstandigheden. Het teeltbed (zandgrond) werd ’s ochtends gefreesd. Bij het inzaaien in de namiddag was de grond goed opgedroogd. Aan de eigenaars van de zaaimachines - dit kon een verdeler of teler zijn - werd gevraagd om een stuk teeltbed van 1,2 op 8 meter in te zaaien met spinazie met een afstand in de rij van 4 centimeter. Alle zaaimachines kregen zaaizaad uit hetzelfde lot (ras Pigeon van Rijk Zwaan) ter beschikking.

De zaaikwaliteit is niet alleen van het toestel afhankelijk maar ook van de kennis en de kunde waarmee de eigenaar het ingesteld en bediend heeft. Dit is zeer duidelijk in de resultaten. Ongetwijfeld is ook het effect van diverse zaadsoorten en –groottes, de toestand van het zaaibed, de grondsoort, enz. van belang, maar dit werd niet getest. De proef is hier louter demonstratief aangelegd met slechts één proefplot per machine. De resultaten moeten daarom omzichtig geïnterpreteerd worden. Niettemin zijn er toch een aantal interessante vaststellingen.

Bij de eerste opkomsttelling op 17 september (8 dagen na zaai) had het sindsdien nog niet geregend en waren er grote verschillen in de opkomst. Deze zijn wellicht ten dele het gevolg van een verschillende zaaidiepte. Op 8 oktober (1 maand na zaai) was de opkomst volledig. Er werd willekeurig in het veldje 10 keer het aantal opgekomen planten per meter gewasrij geteld. In de volgende grafiek staat de gemiddelde opkomst met de standaardafwijking. 

Figuur: De gemiddelde opkomst per machine, 8 en 29 dagen na zaaien (klik voor een grotere weergave).

De Earthway 1001-B is naar opbouw de eenvoudigste van de geteste machines met in deze proef een navenant resultaat. Op 17 september was de opkomst nog zeer laag en onregelmatig, met grote lege plekken. Pas na de regen kwamen de meeste zaden op. Geregeld stonden twee plantjes vlak naast elkaar. De verdeling in de rij is onregelmatig.

Foto's: Earthway 1001-B
(klik voor een grotere weergave)

De Farmart 6-row seeder is een ongewone maar eenvoudige zaaimachine uit de USA. Tussen twee kooirollen staan 6 zaaielementen op +-6 cm van elkaar, waardoor gevarieerd kan worden in de rijafstand. De opkomst op 17 september was redelijk laag en heel onregelmatig. Meer dan bij de andere zaaimachines waren er hoopjes van 3 à 4 plantjes bij elkaar te vinden.

Foto's: Farmart 6-row seeder

De Ebra SJ is een Franse zaaimachine, volledig uit metaal vervaardigd en met oog voor het gebruiksgemak. De opkomst was op 17 september redelijk laag en zeer onregelmatig. Stroken met goede opkomst en soms toefjes van 2 à 3 plantjes wisselden af met lege ruimtes, die na de regen opgevuld werden met nieuwe kiemers. Door de brede zaaikouter staan de plantjes nogal uit de rij in een band van ongeveer 3 cm breed.

Foto's: Ebra SJ

De makers van de Terradonis JP3 beweren met hun zaaimachines de beste op de markt te hebben. Verschillende meerrijige versies zijn beschikbaar. In het veldje werd er te ondiep gezaaid, met een lage en zeer onregelmatige opkomst op 17 september. De rijen waren niet goed te zien waardoor er wel breedwerpig leek gezaaid te zijn. De zaaiafstand stond wellicht verkeerd ingesteld want op 8 oktober werd maar voor de helft opkomst geteld t.o.v. de andere zaaimachines.

Foto's: Terradonis JP3

De Thilot HZ 423 en Cole Planet jr. zaaimachines zijn het bewijs dat een oud ontwerp daarom niet minder goed hoeft te werken. Wel integendeel was de opkomst bij deze zaaimachines op 17 september goed te noemen. Bij de Thilot waren er op 17 september enkele lege ruimtes te vinden maar de verdeling van de plantjes was goed met slechts af en toe een dubbele. Op 8 oktober was de opkomst zeer goed. Ongeveer hetzelfde beeld kwam terug bij de Cole Planet jr : voor de regen soms korte lege plekken maar een goede verdeling met weinig dubbele en mooi in de rij gezaaid.

Wil men een perfecte zaadverdeling bereiken dan stoot men al gauw op de mechanische limieten van een gewone zaaimachine. De Mini Air AHS120 is een pneumatische handzaaimachine die met een kleine batterij werkt. De zaaiafstand was op het veldje weliswaar homogeen met nauwelijks dubbele maar de opkomst was iets onregelmatiger met hier en daar lege plekken. De plantjes stonden nogal uit de rij in een band van 4 cm.

Foto's: (van voor naar achter) Mini Air AHS 120, Thilot HZ423 en Cole planet jr.

Foto's zaaiplots: (van links naar rechts) Mini Air AHS 120, Thilot HZ423 en Cole planet jr.

Ter vergelijking zaaide Loonwerk Defour met hun combinatie motorcultor-Mini Air Profi ook een veldje in. De opkomst was hier het beste en meest homogeen, al was er wel het voordeel van een vochtigere bodem t.o.v. de andere veldjes. In ieder geval was de zaadverdeling zeer goed, zonder dubbele en mooi in de rij.

Foto's: Mini Air Profi

Meer info over deze en andere zaaimachines worden nog verwerkt in een fiche, net als bij de andere thema’s die op de netwerkdag aan bod kwamen.

Meer info?
Justine Dewitte (PCG) of Karel Dewaele (Inagro)
TEL: 09 381 86 82 (Justine) of 051 27 32 58 (Karel)
E-mail: justine@pcgroenteteelt.be of karel.dewaele@inagro.be